Özet:
Osmanlı Dönemi sıbyan mektepleri hem Türk eğitim tarihi hem de kültür mirası
açısından oldukça önemlidir. Sıbyan mektebine başlanmadan önce, mektebe başlarken
ve mektep döneminde uygulanan birçok âdet ve uygulamalar mevcuttur. Çocuğun
hayatındaki geçiş dönemlerinden biri olan okula başlama sürecinde gerçekleştirilen bu
âdet ve uygulamalar, yakın tarihte yaşamış olan pek çok değerli ismin hatıralarında
yer alarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bu bağlamda, araştırmalara Osmanlı Dönemi
Sıbyan mektebi uygulamalarından bir kısmının hâlihazırda yaşatıldığı “Diyanet İşleri
Başkanlığı 4-6 Yaş Kur’an Kursu” projesinden seçilen pilot bölgeler ile Müftülük
izniyle eğitim vermekte olan bazı sıbyan mektepleri ve Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı
dini ağırlıklı eğitim veren okul öncesi kurumlar da dâhil edilmiştir. Bu incelemede,
Osmanlı ve günümüz sıbyan mekteplerindeki uygulama ile âdetler Halk Bilimi
çerçevesinde değerlendirilerek bilgiler verilecektir. Beş ana bölümden oluşan
çalışmanın giriş bölümünde; Osmanlı sıbyan mektepleri, günümüz sıbyan mektepleri,
4-6 yaş Kur’an kursları ve sıbyan mektebi muallimlerinden Ali bin Hüseyin ve eseri
“Tarîkü’l-Edeb” hakkında bilgiler sunulacaktır. Birinci bölümde, İslami eğitim,
Osmanlı Dönemi sıbyan mektepleri ile günümüz 4-6 Yaş Kur’an kursları hakkında
genel bilgiler verilecektir. İkinci bölümde ise, “Mektep Öncesi” ana başlığı ile
“Mektep Öncesi Hazırlıklar”, “Mektebe Başlama Yaşı” ve “Mektep Öncesi
Uygulamalar” başlıklı konularda bilgiler sunulacaktır. Üçüncü Bölümde, “Mektep
Dönemi” başlığı altında sıbyan mekteplerine ait fiziksel özeller ve şartlar ile “Âmin
Alayı” merasimi uygulamaları hatıralarla birlikte ele alınacaktır Ayrıca bu bölümde
“Mektebe başlama” ile “Mektep Dönemi” esnasındaki inanış, âdet ve uygulamalar
başlıklar halinde anlatılacaktır. Bu bilgilere ek olarak sıbyan mekteplerinde görülen
derslerle ödül ve cezalara da yer verilecektir. “Sıbyan Mekteplerine Günümüz
Yaklaşımı” ana başlıklı Dördüncü bölümde ise, bugün ilgili Müftülük onayıyla eğitim
vermekte olan sıbyan mektepleri ve Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Kur’an kursları
hakkında ayrıntılı bilgiler sunulacaktır. Beşinci son bölümde ise, yine bu kurumlardaki
âdet ve uygulamalar detaylı olarak anlatılacaktır.
