Özet:
İnsan sağlığı ile ilgili terimler bir dilin temel söz varlığı içerisinde önemli bir
yere sahiptir. Bu tez çalışmasında Memlûk-Kıpçak Türkçesi söz varlığında önemli bir
yer tutan sağlıkla ilgili sözcükler tarihî- karşılaştırmalı yöntemle incelenmiş ve
sözcüklerin modern Kıpçak Türkçelerinden biri olan Kazakçadaki durumu
değerlendirilmiştir. Çalışmada, tarihî Kıpçak Türkçesinin Mısır-Suriye sahasında
gelişen kolu olan Memlûk-Kıpçak Türkçesi söz varlığında tespit edilen “sağlık”
kavram alanı ile ilgili sözcükler ele alınmıştır. Çalışmamızda; sağlıkla ilgili söz varlığı
kapsamında, “genel anlamda sağlık ile ilgili sözcükler”, “hastalık isimleriyle ilgili
sözcükler”, “çeşitli sakatlıklar ve vücut kusurlarıyla ilgili sözcükler” ve “sağlıkla ilgili
fiiller” ele alınmıştır. Tespit edilen sözcüklerin Türk dilinde tarihî gelişimi verildikten
sonra modern Kıpçak dili olan Kazakçadaki durumu incelenmiştir. Böylelikle Kıpçak
Türkçesinde tespit edilen sağlıkla ilgili söz varlığının Kazakçadaki yansımalarını
belirlemekle birlikte Kazakçada ne ölçüde korunduğu ve ne gibi değişimlere
uğradığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu tez çalışması beş bölümden
oluşmaktadır. Birinci bölüm “Giriş” bölümünde, “araştırmanın konusu ve amacı” ve
“yöntem” açıklanmıştır. İkinci bölümde, Kıpçak Türklerinin tarihi ve dili, Kazak
Türkleri ve Kazakça hakkında genel bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde, eski
Türklerde, Kıpçak Türklerinde ve Kazaklarda sağlık ve sağlık bilgisi hakkında
değerlendirmeler yapılmıştır. Dördüncü bölümde, Memlûk-Kıpçak Türkçesinde
tespit edilmiş sağlık ile ilgili söz varlığı filolojik açıdan ele alınmıştır. Çalışmamızın
bu bölümünde ele alınan sözcükler anlamsal yakınlıklarına göre alt başlıklara ayrılmış,
eş zamanlı ve art zamanlı karşılaştırmalı yöntemle incelenmiştir. Böylece Memlûk-Kıpçak Türkçesinde tespit edilen sağlık ile ilgili terimlerin tarihsel gelişimi, ses ve anlam değişmeleri ve Kazakçadaki durumu belirlenmiştir. Sonuç bölümünde ise çalışmanın değerlendirmesi yapılmıştır.
