Abstract:
Etnik kimliğin inşasıyla ortaya çıkan hareketleri, toplumsal hareket teorileri
ekseninde tartışan bu tez, etnik kimliğin inşasında ve etnik mobilizasyonun
oluşmasında etkili olan motivasyonları sorgulamayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda
Türkiye’de yaşayan Kürtlerin kimlik inşa süreçleri ve bunun üzerinden Kürt
toplumsal hareketini var kılan, onu sürdüren dinamikler incelenmiştir. Çalışmanın
kuramsal hedefi toplumsal hareketler alanında bir hayli tartışılagelen ve 20. yüzyılın
ikinci yarısından itibaren gelişen etnik mobilizasyonu anlamaya dönüktür. Bu
kuramsal egzersizle bu tez, Türkiye’de çok partili hayata geçişle birlikte başlayan
değişim ve dönüşümlerle birlikte ortaya çıkan Kürt toplumsal hareketinin doğuşunu,
gelişimini ve evrimini incelemeye çalışmaktadır.
Milli mücadele döneminden sonra toplumu belli bir kimlik etrafında bir araya
getirme düşüncesine sahip olan yönetici elitler, Türkiye coğrafyasında farklı kimliğe
sahip olan toplumsal grupların direnciyle karşılaşmıştır. Türk kimliğinin herkesçe
kabul edilmesini arzu eden bu yöneticiler, ulus ve birey inşasını Türk ulusal kimliğini
merkeze alarak yürütmüştür. Toplumun bütün dinamiklerini Türkleştirme gayesi
taşıyan bu anlayış, Türklük dışına çıkanı görmeme, kabul etmeme ve asimile etme
reaksiyonu göstermiştir. Bu minvalde toplumsal ve siyasal alanın hâkim kodlarına
karşı gelerek, kendi varlığını kurma ve sürdürmeye çalışan Kürt kimliğinin güçlü bir
direnç ve direniş gücü olarak zuhur ettiği gözlemlenmektedir. Bu durum
muhteviyatında kimliği toplumsal bir bilince ve hakikat gücüne dönüştürmeyi
barındırır. Böylece politik hedefleri kültürel kodlarla birleştiren Kürt kimliği, bir inşa
ve var olma istikrarı sergilemiştir. Bu var olma durumu özellikle 20. yüzyılın ikinci
yarısında öne çıkarak kendisini ifade etmeye çalışmıştır. Bu bağlamda bir etnik
grubun nasıl ve hangi dinamiklerle seferber edildiğini odağına alan bu çalışma,
toplumsal hareket teorilerinden kimlik yönelimli paradigmayı “Kürt meselesine”
uygulayarak bir sorunsallaştırmayı amaçlamaktadır.
