Özet:
Bu çalışmanın amacı, toplum çevirmenliği çerçevesinde değerlendirilen sağlık çevirmenliği alanında ülkemizde görev yapan çevirmenlerin çeviri öncesince, sürecinde ve sonrasında öznelliklerini nasıl deneyimlediklerini ortaya koymaktır. Alanyazınına bakıldığında, söz konusu çevirmenlerin nesnel ve tarafsız olmaları gerektiği yönünde uluslararası bir kabul olduğu görülmüştür. Bu kabulü ülkemizde sınamak üzere, çevirmenin öznelliğinin çevirisine ve mesleki deneyimine nasıl yansıdığını kendi ifadelerine başvurarak incelemek, çevirmenlerin tarafsız ve nesnel birer aktarıcı mı, yoksa kendi algı, görüş ve kararlarını yansıtan taraflı birer özne mi olduklarını sorgulamak gerekli görülmüştür. Araştırmanın yöntemsel dayanağını yorumbilgisel (hermeneutik) yaklaşım oluşturmaktadır. Yaşama tecrübesi de denen Erlebnis'in büründüğü ifadeleri anlamak üzere özne durumundaki kişilerin ifadelerinin irdelendiği bu araştırmanın üç veri kaynağından birini derinlemesine görüşmeler oluşturmaktadır. 27 kişiden oluşan katılımcı grubu ile yapılan görüşmeler üzerinde bilgisayar destekli tematik analiz yapılmıştır. Hem tematik analiz, hem de toplam sonucun değerlendirilmesi, yorumbilgisel daire ve ufukların kaynaşması ilkeleri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılan çevirmenlerin görev ve sorumluluklarının kapsamı, mesleki geçmişleri, karar alma süreçleri ve duyuşa ilişkin kavramlardan oluşan temalar ekseninde çevirmenlerin öznellikleri incelenmiştir. İkinci veri kaynağını araştırma günlükleri oluşturmaktadır. Araştırmacının öznelliğinin izinin sürüldüğü bu günlükler, kendisi de bir özne olan araştırmacının vardığı sonuca giden yoldaki mihenk taşlarını ortaya koymaktadır. Veri üçlemesinin son ayağını ise, ulusal veya uluslararası mesleki etik ilkeler üzerinde yapılan belge analizi oluşturmaktadır. Genel olarak tüm çevirmenlere veya yalnızca toplum çevirmenlerine yönelik belgelerden oluşan 2 ayrı veri setinde toplam 18 farklı ülke ve 3 uluslararası kuruluştan alınan 32 belge yer almaktadır. Sonuç olarak, katılımcıların uluslararası düzeydeki mesleki etik ilkelerde belirtilen hususlardan son derece farklı yaklaşımlar izleyebildikleri; öznel değerlendirme ve kararların mesleki deneyimlerini çok büyük ölçüde yönlendirdiği ve şekillendirdiği görülmüştür. Ülkelerin kendi bağlamlarına göre tarafsızlık ilkesine atfettikleri niteliklerin değişkenlik gösterebildiği de belge analizi sonucunda ortaya çıkmıştır. Ülkemizdeki sağlık çevirmenlerine yönelik etik ilkeler konusundaki referans ihtiyacının giderilmesine yönelik girişimlerin, çevirmenlerin ifade ettikleri deneyimlerle bağlantılı olarak yapılması, gerçek şartlara uygun, sahada karşılık bulacak bir referans belge oluşturulması için son derece belirleyici olacaktır.
