Özet:
Bu tez çalışmasının amacı, metinlerarasılığın çevirisi kapsamında fantastik edebiyat alanındaki en önemli eserlerden biri olan Yüzüklerin Efendisi'nin Türkçe çevirisini yabancılaştırma ve yerlileştirme stratejileri bağlamında incelemektir. Metinlerarasılığın çevirisi söz konusu olduğu için öncelikle kaynak metnin barındırdığı metinlerarası ilişkilere değinilmiştir. Bu noktada, Tolkien'in İngiltere'ye ithafen kurguladığı Orta Dünya Mitolojisinin, ardında bu kurguya esin kaynağı olan mitler ve öncül metinlerle olan ilişkisi ele alınmıştır. Kaynak metnin, öncül metinlerle olan ilişkisinin ön plana çıkması dolayısıyla metinlerarasılık kavramına ve metinde hakim olan metinlerarasılık tekniklerine yer verilmiştir. Metinlerarası ilişkiler bakımından zengin olan Tolkien'in Orta Dünya mitolojisi ve bu mitolojinin roman biçimindeki ürünü olan Yüzüklerin Efendisi adlı eserini ve Türkçe çevirisini, 'palimpsest' kavramı çerçevesinde okumak açısından Gerard Genette'le, bir 'örnek okur' olan çevirmenin, var olan metinlerarasılıkların izini sürmesi ve okuru kaynak dil ve kültür üzerinde düşünmeye davet etmesi açısından Umberto Eco'yla, yabancılıkları ve kültürel farklılıkları ortaya çıkarması ve birtakım noktalarda kendi yaratıcılığını ön plana çıkararak erek kültüre özgü ögeler kullanması açısından Venuti'nin 'yabancılaştırma' ve 'yerlileştirme' kavramlarının yanı sıra, çeviride ortaya konan 'yabancı' ve 'öteki' unsurları açısından da Antoine Berman'ın 'L'Epreuve de l'Etranger' [Yabancının Sınanması] adlı çalışmasıyla ilişkilendirilerek incelenmiştir. Tezin kuramsal yöntemi ele alındıktan sonra bu aktarım sürecinde bir 'örnek okur' olarak ele alınan çevirmenin, çeviri sürecinde aldığı kararlara ve sonuçlarına değinilmiştir. Ardından son bölümdeyse, kaynak metinde yer alan metinlerarası ilişkiler bakımından zengin ögelerin çeviri metne yabancılaştırma ve yerlileştirme bağlamında nasıl aktarıldığı örneklerle incelenmiştir.
