Özet:
Türkiye’de kâr amacı gütmeyen örgütlerin faaliyet çevresinin devlet baskın niteliği bu
kuruluşların kendi kontrol etmediği kaynaklara bağımlılığını artırmaktadır. Bu
örgütlerin değişim için kaynaklara ulaşabilme yanında örgütsel değişimi yönetebilecek
yetkinliğe de sahip olması gerekmektedir. Bu bağlamda tezin amacı kâr amacı
gütmeyen bir örgütte değişimi sağlayan çevresel ve örgütsel faktörleri incelemektir.
Tezin temel problemi, kâr amacı gütmeyen bir örgüt olarak Türk Kızılay’da değişimi
kaynak bağımlılığı ve örgütsel değişim açısından betimsel olarak ortaya koymaktır.
Çalışmada Türk Kızılay’da yaşanan değişim için kaynak bağımlılığı ve örgütsel
değişim kuramları kuramsal çerçeve olarak alınmış sonra da Türk Kızılay örneği
incelenmiştir. Tezde nitel araştırma desenlerinden örnek olay kullanılmıştır. Kızılay
alanda geçmişi, büyüklüğü, konumu ve kapasitesiyle öne çıkan ve son yıllarda
performansıyla dikkat çeken bir örnek olduğu için bu çalışmada örnek olay incelemesi
için seçilmiştir. 2000’li yılların başında performansı sorgulanan bir örgütün ulusal ve
uluslararası etkinliği artan bir örgüte dönüşmesi değişim yönetimi bakımından önemli
bir örnek olduğu için Türk Kızılay örneği ele alınmıştır. Araştırmada veriler, kurum
kayıtları, yarı-yapılandırılmış mülakatlar, gazete haberleri, çeşitli belge ve raporlardan
oluşan kaynaklardan toplanmıştır. Araştırmanın temel bulgusu, 2000 ve 2018 yılları
arasında Türk Kızılay’ın bağımlı olduğu kaynaklara ulaşabilme ve örgütsel değişimin
birlikte yönetilmesinin değişimde etkili olduğudur. Kızılay’ın bağımlı olduğu çevreyle
kurduğu ilişki ve aldığı destek ile değişim için uygun ortam oluşmuştur. Kızılay’ın
kaynaklara ulaşmanın sağladığı imkânı örgütsel değişim yönetimi uygulamalarıyla
kapasite gelişimi ve performans artışına dönüştürdüğü tespit edilmiştir. Bu kapsamda
hükûmet desteği, yasal/yapısal düzenlemeler ile ulusal ve uluslararası düzeyde iş
birlikleri değişime ortam hazırlayan faktörler olarak dikkat çekmektedir. Örgütsel
düzeyde ise örgütsel liderlik, yeniden yapılanma, teknoloji ve insan kaynaklarındaki
değişimin yönetilmesi yoluyla örgütsel kapasite ve performans artışı ortaya çıkmıştır.
