Abstract:
Günümüzde sayısal veri miktarının artmasıyla birlikte veri tabanı sistemlerinin kullanımı da artmıştır.
Bu kadar çok veri arasından istenilen veriye hızlı bir şekilde ulaşmada ise veri tabanlarının fiziksel
tasarımı önemli rol oynamaktadır. Fiziksel veri tabanı tasarımının önemli bir kısmını dizin seçimi
oluşturmaktadır. Dizinler, tüm tablonun taranmasına gerek duyulmadan belirli seçim şartlarına uyan
satırlara ulaşmayı sağlayan yardımcı yapılardır. Yüzlerce tablo ve binlerce sütun içeren ilişkisel bir veri
tabanı için milyarlarca dizin oluşturabilme ihtimali vardır. Ancak bir veri tabanı için dizin sayısı sınırsız
bir şekilde arttırılamaz. Çünkü veri tabanında yapılan bir güncellemeden sonra yeni veri tabanı ile tutarlı
kalmak için dizinlerin de güncellenmesi gerekir, dolayısıyla dizinlerin bir bakım maliyeti vardır. Diğer
taraftan dizinler de birer dosya olduklarından depolama maliyetleri vardır. Bu esaslar göz önünde
bulundurulduğunda dizin seçim problemi, NP-tam bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Böyle bir
problem karşısında veri tabanı yöneticisinin bir veri tabanı için dizin seçimi yapması çok zordur.
Bu tez kapsamında dizin seçim problemini otomatik olarak çözmek için dizin seçim aracı geliştirilmiştir.
Dizin seçim aracı geliştirilirken kümeleme tekniklerinden yararlanılmıştır. Geliştirilen dizin seçim aracı
ile bir iş yükü için uygun dizin kümesi seçerek, veri tabanı yöneticisi üzerindeki iş yükünü hafifletmek
ve iş yükünü oluşturan sorguların cevaplanması için gereken toplam zamanın ve toplam disk erişim
sayısının azaltılması hedeflenmiştir.
Dizin seçim aracının çalışma prensibi, sorgulardan oluşan bir iş yükünü, birbirine benzer sorgular bir
araya gelecek şekilde kümelere ayırmaya çalışmaktır. Benzer sorguları bir araya getirmedeki amaç ise
birbirine benzer sorguların ortak nitelikleri üzerinde dizin oluşturma önerisinde bulunmaktır. Böylece
oluşturulacak dizinlerin birden çok sorgu için faydalı olması beklenmektedir.
Yapılan performans değerlendirmesi testlerinde iş yükünü oluşturan sorgular ardışık ve eş zamanlı
olmak üzere 2 farklı şekilde çalıştırılmıştır. Testler ile iş yükünün işlenmesi için gereken toplam disk
erişimi sayısı ve toplam cevap süresi ölçülmüştür. İş yükünün işlenmesi için gereken toplam disk erişimi
sayısı ve toplam cevap süresinde, kümeleme yöntemi ile elde edilen dizin önerilerinin kullanılması ile
büyük oranda iyileşme olduğu görülmüştür.
