Özet:
Sivas, Erzincan, Gümüşhane, Trabzon yörelerinden toplanan Asteraceae familyası bitkilerinden Achillea biserrata Bieb., Centaurea polypodiifolia Boiss. var. polypodiifolia Boiss., Centaurea pyrrhoblephara Boiss., Senecio cilicius Boiss., Sonchus palustris L.’ in toprak üstü kısımlarının hekzan ekstreleri hazırlanmıştır. Bu ekstrelerin yağ asitleri kromatografik ve spektral yöntemlerle tayin edilmiş olup, sitotoksik ve insektisit aktiviteleri incelenmiştir. Achillea biserrata bitkisinin toprak üstü hekzan ekstresinden toplam yağ asidi miktarının %6.42’ si α-linolenik asit olmak üzere 9 farklı yağ asidi [YAME] elde edilmiştir. Bunların toplam yağ asitleri fraksiyonuna oranı %25.15 olarak belirlenmiştir. Centaurea polypodiifolia’ nın toprak üstü hekzan ekstresinden 2 farklı yağ asidi [YAME] elde edilmiştir. Bu yağ asitlerinin miktarı toplam yağ asitleri fraksiyonunun %6.44’ ünü oluşturmaktadır. Centaurea pyrrhoblephara bitkisinin toprak üstü hekzan ekstresinden toplam yağ asidi miktarının %14.05’ i α-linolenik asit olmak üzere toplam 8 farklı yağ asidi [YAME] elde edilmiştir. Bu yağ asitlerinin miktarı toplam yağ asitleri fraksiyonunun %49.94’ ünü oluşturmaktadır. Senecio cilicius’ un toprak üstü hekzan ekstresinde 7 farklı yağ asidi [YAME] tespit edilmiştir. Bu yağ asitlerinin miktarı toplam yağ asitleri fraksiyonunun %19.97’ sidir. Sonchus palustris bitkisinin toprak üstü hekzan ekstresinde tüm yağ asitlerinin %39.80’ i olmak üzere 6 farklı yağ asidi [YAME] bulunmuştur. xiv
HeLa kanser hücrelerindeki sitotoksik aktivite gerçek zamanlı sitotoksisite analiz sistemi (xCELLingence RTCA) ile analiz edilmiştir. Düşük konsantrasyonda yüksek oranda sitotoksik aktivite Centaurea polypodiifolia göstermiştir. İnsektisit aktivitelerde yapılan tek doz tarama testleri sonucunda Sitophilus granarius üzerinde en yüksek aktiviteyi %93.33 ile Centaurea polypodiifolia’ nın toprak üstü hekzan ekstresi göstermiştir.
