Abstract:
Kaymalı yataklar, dönen veya salınım yapan makine parçalarının yataklanmasında yaygın
olarak kullanılan önemli makine elemanlarıdır. Literatürde kaymalı yatakların tribolojik
karakteristiklerini incelemek ve optimize etmek için yapılan birçok çalışma mevcuttur.
Günümüzde, polimer esaslı malzemelerden üretilen kaymalı yataklar, özellikle yağlama
imkânı bulunmayan yerlerde sıklıkla tercih edilmektedirler. Polimer esaslı malzemeler,
sahip oldukları yüksek aşınma direnci ve düşük sürtünme katsayıları sebebiyle doğrudan
ya da kaplama malzemesi olarak yataklara uygulanabilmektedir. Kaymalı yataklarda
kullanılan polimer malzemelerden ikisi Ultra Yüksek Moleküler Yoğunluklu Polietilen
(UHMWPE) ve Polioksimetilen’dir (POM). Bu malzemeler tribolojik performansının
yanı sıra, yüksek mukavemet, sert yapı, diğer termoplastik malzemelere göre yüksek
darbe dayanımı, ayrıca aşınma, çatlama ve kimyasal direnç yönünden üstünlükleri, toksik
etkiye sahip olmama ve düşük sürtünme katsayısı gibi özellikleri sebebiyle kaymalı yatak
malzemesi olarak tercih edilmektedirler. Bu projede, UHMWPE ve POM kuru kaymalı
yatakların farklı çalışma senaryolarındaki tribolojik performansları incelenmiştir. Bu
amaçla, UHMWPE ve POM malzemeden numuneler hazırlanmış ve bunların sürtünme,
aşınma ve sıcaklık gibi parametreleri deneysel olarak test edilmiştir. Projede, öncelikle
kaymalı yatak numunelerinin iki farklı yüzey kalitesinde imalatı yapılmış, ardından tüm
numunelerin deneylerden önceki tribolojik ve fiziksel özellikleri ölçülmüş ve önceden
belirlenmiş senaryolara göre kaymalı yatak testleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan testler
SEM analizleri ve yüzey pürüzlülüğü ölçümleri ile de desteklenmiştir. Deneylerden sonra
tüm numunelerin tribolojik ve fiziksel özellikleri yeniden ölçülerek, numunelerin hem
deney öncesi durumlarıyla hem de birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Bu sayede yatak
numunelerinin çeşitli özellikler yönünden birbirleriyle kıyaslanması mümkün olacaktır.
