Algılanan anne baba tutumlarının ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin öz düzenleyici öğrenme stratejileri ve motivasyonel inançları üzerindeki etkis

Abstract

Araştırmanın temel amacı, algılanan anne baba tutumlarının ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin öz-düzenleyici öğrenme stratejileri ve motivasyonel inançları üzerindeki etkisini incelemektir. İlişkisel tarama modelinin uygulandığı araştırmada, algılanan anne baba tutumlarını ölçmek amacıyla Lamborn, Mounts, Steinberg ve Dornbush (1991) tarafından geliştirilen ve Yılmaz (2000) tarafından ülkemiz koşullarına uyarlanan, "Anne Baba Tutum Ölçeği" kullanılmıştır. Öz-düzenleyici öğrenme stratejileri ve motivasyonel inançlar ise Pintrich ve De Groot (1990) tarafından geliştirilen "Öğrenmeye İlişkin Motivasyonel Stratejiler Ölçeği" aracılığıyla ölçülmüştür. Sınıftaki akademik performansa ilişkin motivasyonel inançlar ve öz-düzenleyici öğrenme stratejilerini ölçmek amacıyla geliştirilen ölçme aracının Türkiye koşullarına uyarlanması araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiştir. Yapılan dil eşdeğerliği, geçerlik ve güvenirlik çalışması sonucunda, oluşturulan Türkçe formun dil açısından İngilizce forma eşdeğer nitelikte olduğu, ölçekteki her bir maddenin faktör yapısı bakımından orijinal ölçekteki maddelere uygun bir yapıya sahip olduğu ve bütün maddelerin güvenilir olduğu (bilişsel strateji kullanımı oc=.82, öz-düzenleme a=.84, öz-yeterlik a=.92, içsel değer a=.88 smav kaygısı oc=.81) gözlemlenmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde ise 2004-2005 öğretim yılında İstanbul ili Kadıköy ilçesinde bulunan orta sosyo-ekonomik düzeyde bir ilköğretim okulunun 8. sınıflarına devam eden toplam 350 öğrenciye ölçme araçları uygulanmış ve algılanan anne baba tutumlarının öz- düzenleyici öğrenme stratejileri ve motivasyonel inançlar üzerindeki etkisi tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlan, algılanan anne baba Mumlarının bütün boyutlarının (kabul/ilgi, psikolojik özerklik ve kontrol/denetleme) sınav kaygısı haricindeki motivasyonel inançların ve öz-düzenleyici öğrenme stratejilerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğunu göstermiş, bu değişkenlerin yordanmasında en büyük payın kabul/ilgi boyutuna ait olduğunu ortaya koymuştur. Sınav kaygısında ise algılanan anne baba tutumlarının yalnızca özerklik boyutunun anlamlı bir yordayıcı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca sonuçlar, algılanan anne baba Mumlarının öz-düzenleyici öğrenme stratejileri ve öz-yeterlik haricindeki motivasyonel inanç puanlarına ilişkin açıkladığı varyans yüzdesinin kız öğrencilerde erkek öğrencilerden daha yüksek olduğunu, her iki cinsiyet için de algılanan anne baba tutumlarının sınav kaygısı puanının anlamlı bir yordayıcısı olmadığını göstermiştir. Anne baba tutumu kategorilerine göre yapılan değerlendirmeler ise demokratik aile tutumu algısına sahip öğrencilerin otokratik, ihmalkar ve müsamahakar aile tutumu algısına sahip öğrencilere göre içsel değer, öz-yeterlik inancı ve öz-düzenleyici öğrenme stratejilerini kullanım düzeyinin daha yüksek olduğunu, ailesini otokratik olarak algılayan öğrencilerin ise demokratik olarak algılayan öğrencilere göre daha fazla sınav kaygısına sahip olduğunu göstermiştir. Çocuk sırasına göre yapılan değerlendirmeler ise demokratik aile algısına sahip birinci çocukların, otokratik ve ihmalkar aile algısına sahip birinci, üçüncü ve sonraki çocuklara göre, aynı zamanda otokratik, ihmalkar ve müsamahakar aile algısına sahip ikinci çocuklara göre daha yüksek düzeyde öz-yeterlik inancına ve içsel değer algısına sahip olduklarını, ailesini otokratik olarak algılayan birinci çocukların ise, diğer aile algılarına sahip çocuklara göre daha yüksek düzeyde sınav kaygısına sahip olduklarını göstermiştir. Anahtar Sözcükler: Algılanan anne baba tutumları, öz-düzenleyici öğrenme stratejileri, motivasyonel inançlar