Özet:
Bu araştırma, 1) öğretmen ve öğrencilerin aynı anadile sahip olduğu (tek-dilli) yabancı-dil sınıflarındaki anadili kullanım alanlarının 'yararcılık' ölçütü temel alınarak bir model çerçevesinde belirlenmesi ve 2) bu modelden yararlanarak, yabancı-dil sınıflarındaki anadili kullanımlarının saptanmasına yönelik bir gözlem aracı oluşturulması amacıyla yürütülmüştür. Araştırmanın birinci aşamasında, konu ile ilgili yazın taramasına ek olarak, farklı konularda yazılmış üç yüksek lisans tezinin veri tabanım oluşturan yabancı-dil (İngilizce) derslerine ait çeviri yazılardaki öğretmen ve öğrenci anadili kullanımları incelenmiş ve saptanan anadili kullanımları 'yararcı' olup olmamaları ve iletişimsel Özellikleri açısından iki bölümlü bir model (Yabancı-Dil öğretiminde İD Kullanımı Modeli) içerisinde ulamlanmışlardır. Daha sonra, bu model bir gözlem cetveline (Yabancı-Dil öğretiminde İD Kullanımı Gözlem Cetveli) dönüştürülerek bir gözlem aracı oluşturulmuştur. Araştırmanın ikinci aşamasında ise, oluşturulan model ve gözlem aracının sınanması amacıyla bir uygulama yapılmıştır. Bir lise hazırlık sınıfında dört ders saatinin ses kayıtlan yapılmış ve çeviri yazıya dönüştürülmüştür. Daha sonra, oluşturulan gözlem cetveli kullanılarak bu çeviri yazılardaki öğrenci ve öğretmen anadili kullanımlarının saptaması yapılmıştır. Uygulama sonucunda, gözlem aracının, uygulandığı farklı sınıflardaki öğretmen ve öğrenci anadili kullanımlarına ait somut ve ayırt edici veriler sağladığı belirlenmiştir. Model ve gözlem cetvelinde yeterince açık bulunmayan bazı ulamlarla ilgili olarak ise, 'Değerlendirme' bölümünde gerekli açıklamalar yapılmıştır.
