Sözlük aktarımı üzerine betimleyici ve eleştirel bir çalışma

Abstract

Sözlükler, bir dilin en önemli yapıtları arasında yer alırlar. İçerdikleri sözcüklerle, deyimlerle, terimlerle, kavramlarla, bir ulusun kültürel varlıklarının, değerlerinin, yaşam biçimlerinin birer yansımasıdırlar. Ayrıca dile ve bilinmeyen sözcüklere ilişkin her türlü durumda tüm insanların başvurabileceği en önemli kaynaklardan biridir. Bu nedenle, sözlük hazırlamak iyi bir ekip çalışması gereken önemli bri uğraştır. Araştırmamızda, Yıldız Teknik Üniversitesi Batı Dilleri Ve Edebiyatları Bölümü, Fransızca Mütercim Tercümanlık Anabilimdalı'nın 2006 Eylül ayından bu yana bir teknik çeviri projesi olarak üzerinde çalıştığı, ansiklopedik bir sözlük olan Larousse Lexis ele alınmıştır. Sözü geçen proje, Fransızca olarak hazırlanmış tekdilli bir sözlük olan Lexis'i, Fransızca-Türkçe çiftdilli bir sözlüğe dönüştürmektir. Çalışma nesnesi olan Lexis'in öbür sözlükler arasındaki yerini belirtmek ve onu daha ayrıntılı tanımak amacıyla sözlük tanımlarını, sözlükçülüğü ve sözlük türlerini incelemek, bunun yanında sözlüklerin iç ve dış yapıları olan büyük ve küçük ölçekli yapıları açıklamak da gereklidir. Bu betimsel çalışmanın ardından gelen temel araştırma sorusunun ilk basamağı, bir teknik çeviri metni olarak ele alınan Lexis'in, uygulanan teknik çeviri yönteminin ve yöntemin işleyişinin incelenerek, ortaya çıkan çalışmaların niteliğinin değerlendirilmesidir. İkinci basamak ise elde edilen veriler ile yöntemin işleyişinin proje üzerindeki başarısının saptanmasıdır. Çalışmada, Daniel Gouadec'in Rennes II Üniversitesi'nde uyguladığı yöntem uygulanmıştır. İlk kez yapılan bir çalışma olmasının yanı sıra hem proje öncesinde hem de bireysel yapılan çalışmalarda yeterli araştırma ve inceleme yapılmamasından kaynaklanan eksiklikler ve yapıtın tutarlılığı açısından olumsuzluklar görülmüştür. Öğrenci çalışmalarının ortaya koyduğu önemli nokta, bir sözlük çalışmasının başarılı olması için gerekli olan teknik çeviri eğitimi ile çalışma yönteminin işleyişinin yeterli olmasıdır. Sonuç olarak, bu öğelerin, çeviri ve proje başarısıyla doğru orantılı olduğu görülmüştür.