Yazınsal çeviride ekinsel öğelerin aktarımı

Abstract

Çalışmamızın konusunu yazınsal çeviride ekinsel öğelerin aktaranı özellikle "etnikmerkezcilik" eğilimi ve "etnikmerkezci" çeviri yaklaşımı oluşturmaktadır. Amacımız çeviri etkinliğini uzun yıllar boyunca çeşitli olumsuz ön yargılar altında bırakan etnikmerkezcilik eğiliminin tarihsel gelişimini ve tanımını ortaya koymak ve Antoine Berman'ın çeviriyle ilgili görüşleri ve geliştirdiği yorumbilgisel çeviri eleştirisi yöntemini irdeleyerek "etnikmerkezci" çeviri yaklaşımına kuramsal bir bakış açısı getirmektir. Çalışmamızın uygulama bölümünü oluşturan çeviri incelemesinde, Roland Barthes'ın L 'Empire des Signes aldı yapıtının Türkçe çevirisi Göstergeler İmparatorluğu, çeviri yapıtında, etnikmerkezcilik eğiliminin izlerinin aranması açısından incelenmektedir. Bu çalışmada benimsediğimiz yöntem, Berman'ın yorumbilgisel çeviri eleştirisinde uyguladığı inceleme yöntemidir. Etnikmerkezcilik eğiliminin çeviri olgusunu, dönem dönem etkilediği, bu eğilimin ''etnikmerkezci" çeviri yaklaşımının doğmasına neden olduğu, belli dönemlerde bu çeviri yaklaşımının tüm çeviri etkinliğine ve uygulamalarına egemen olduğu (örn. Les Belles Infideles dönemi) çeviri tarihi mcelemelerinin bize sunduğu bilgilerdir. Bu nedenle, bu çeviri yaklaşımının nedenleri ve sonuçları araştırılmalıdır. Antoine Berman, "etnikmerkezci" çeviri yaklaşımının karşıt-savı sayılabilecek XVTfl. yüzyıl Alman Romantiklerinin çeviri deneyimlerinden yola çıkarak oluşturduğu çeviri yaklaşımında, etnikmerkezci çevirinin ne kadar yaygın olduğunu, tarih boyunca çeviri etkinliğini nasıl yönlendirdiğini ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle bu bilimadamının bu tür "bozucu eğilimleri" ortaya çıkarmak için geliştirdiği çeviri eleştirisi yöntemi, çeviri sürecinin tüm boyutlarıyla irdelenmesine oldukça iyi bir örnektir. Bu yöntemin Göstergeler İmparatorluğu 'nun incelemesinde uygulanması sonucunda, çeviri yapıtının dolayısıyla çevirmenin tavrı ve çeviri projesi belirlenebilmektedir. Böylelikle elimizdeki yapıtın genel çeviri projesindeki yeri belirlenebilmiş ve "özgün yapıta saygılı" çeviri türüne iyi bir örnek olduğu görülmüştür. Çalışmamız boyunca yaptığımız incelemelerimiz ve edindiğimiz bilgiler ışığında, etnikmerkezcilik gibi çeviri etkinliğini "asıl amacından" yani toplumlar arasında bilgi, deneyim ve ekin aktarımını sağlama amacından saptıran ve belli bir sınıfin, grubun ya da ulusun hizmetine sokan eğilimlerin, bu etkinlikten bir an önce uzaklaştırılması gerektiği, çeviri sürecinin irdelenmesinin bu eğilimle başa çıkmak açısından önemli olduğu, genel bir çeviri amacının ve ereğinin belirlenmesinin ve bu amaçla genel bir çeviri kuramı oluşturulmasının çeviribilimin en önemli görevlerinin arasında yer aldığı ve çeviribilimin, çeviri incelemelerinde yazınsal göstergebilim gibi çeşitli bilim dallarından yararlanabileceği sonucuna varılmıştır.