Özet:
Ülkemizin önemli bir tarımsal ürünü olan zeytinlerden zeytinyağı üretimi sonucu oluşan zeytin karasuyu, içerdiği yüksek organik madde ve fenolik bileşikler sebebiyle çevre için önemli derecede tehlike oluşturan bir atıksu çeşididir. Bu yüzden bu atıksuların alıcı ortama verilmeden önce arıtılması gerekmektedir. Bu çalışmada, kullanılan zeytin karasuyunun, ön arıtımı için santrifüj ve ultrafiltrasyon (UF) işlemleri uygulanmış, nihai arıtım için ise ters ozmoz (RO) prosesi kullanılmıştır. Yapılan bu çalışmada, denenen diğer sürelerden daha uygun çıktığı için santrifüj prosesinin bekleme süresi 30 dakika seçilmiş, bunun sonucunda, KOİ giderim verimi %42,7 olarak elde edilmiştir. Santrifüj sonrası zeytin karasuyu UF membranından geçirilmiş, hemen akabinde RO membranına tabi tutulmuştur. UF sonrası KOİ giderim verimi %37 olduğu görülmüştür. RO prosesi 5, 10, 15, 20, 25 ve 30 bar değerlerinde çalışılmıştır. Arıtımı gerçekleştirilen zeytin karasuyunun iletkenlik değeri oldukça yüksek (75 mS/cm) olduğundan, RO membranından filtrasyonunda iletkenlik, uygulanan basınç, elde edilen akı ve permeat kalitesi arasındaki ilişkiyi ortaya koyabilmek maksadıyla çalışmada karasu, çeşme suyuyla kademeli olarak seyreltilerek kullanılmıştır. Seyreltmeler yapılarak giriş iletkenliği sırasıyla 29,40, 23,90, 19,31, 15,02, 9,83 ve 5,04 ms/cm değerlerine düşürülmüştür. İlk üç giriş iletkenlik değerinde sadece 20, 25 ve 30 bar basınç değerlerinde süzüntü elde edilirken son iki giriş iletkenlik değerinde tüm basınçlarda akı elde edilmiştir. Çalışmada hem KOİ hem de iletkenik giderim verimleri ortalama %96?ın üzerinde gerçekleşmiş; KOİ giderim verimleri %98,3?e iletkenlikteki azalmalar ise %97,9?a kadar yükselmiştir. Literatürle kıyaslandığında bu değerlerin tatmin edici olduğu görülmüştür. Ayrıca; giriş iletkenlik değeri ve uygulanan membran basıncının, membran akısı ve permeat kalitesi açısından önemi belirlenerek suyun ozmotik basıncının önemli bir göstergesi olan iletkenlik parametresinin RO sistemleri ile atıksu arıtımında ne kadar önemli bir parametre olduğu ortaya konmuştur.
