Özet:
Fotokimyasal smogun başlıca bileşeni olan ozon (O3); canlı ve cansız yaşam üzerinde olumsuz etkiler meydana getiren bir gazdır. Özellikle son 20-25 yıldır hava kirliliğine neden olan önemli çevre problemlerinden birisidir. Ozon; atmosferde birincil kirletici olmayıp, ancak güneş ışığı varlığında uçucu organik bileşikler (VOC) ile NOx gazlarının kimyasal reaksiyonu sonucu meydana gelmektedir. Ozon gazının atmosferdeki konsantrasyonunu azaltmak için VOC ve NOx gazlarının atmosferdeki konsantrasyonlarını sınırlandırmak gerekmektedir. Atmosferdeki uçucu organik bileşiklerin kaynağının yaklaşık % 50'si benzin istasyonlarında ve motorlu taşıtlarda benzinin buharlaşması sonucu ortaya çıkmaktadır. Benzin buharı uçucu organik bileşiklerden meydana gelmektedir. Türkiye'de bu konuyla ilgili olarak henüz bir çalışma yapılmamış olup, bu çalışmanın ileride yapılacak girişimlere bir basamak olması amaçlanmaktadır. Benzinin terminallerden tankerlere, tankerlerden yer altı depo tanklarına, yer altı depo tanklarından motorlu taşıtların yakıt deposuna olan transferinde her bir aşama benzin buharı emisyonları açısından potansiyel bir kaynaktır. Uçucu organik bileşiklerin atmosfere kaçışını önlemek için benzin transferinin yapıldığı her bir aşamada uygulanabilecek kontrol mekanizmaları geliştirilmiştir. Bu sistemler Kanada, Amerika ve İngiltere'de büyük oranda uygulanmakta olup, daha kesin çözüm yöntemleri geliştirmek amacıyla araştırmalar halen devam etmektedir. Bu çalışmada; ozon kirliliğinin ciddi boyutlara ulaştığı İstanbul genelinde atmosfere kaçan benzin buharı emisyon miktarları tankerler, yer altı depo tankları ve motorlu taşıtlar için ayn ayrı incelenmiştir. Hesaplamalarda Kartal, Göztepe ve Florya meteoroloji istasyonlarından alman yılın en sıcak günlerinin yaşandığı Mayıs-Eylül aylarındaki toprak ve hava sıcaklığının ortalama değerleri İstanbul'un geneli için kabul edilmiştir. Ayrıca Türkiye'de üretilen benzinin Reid buhar basıncın 7, 8, 9 ve 10 olması durumuna göre hesaplamalar yapılmıştır. İstanbulun her ilçesindeki benzin istasyonlarında sıçratmalı, daldırmalı ve buhar geri kazanım sisteminin uygulanması halleri için ayrı ayrı hesaplanmıştır. İstanbul'da şu anda benzin istasyonları ve motorlu taşıtlardan kaynaklanan kayıpların % 0,27-0,36 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Yer altı depolarında daldırmalı beslemenin uygulanması ile emisyon miktarında % 30 bir azalma benzin buharı geri kazanma sisteminin uygulanması durumunda ise emisyon miktarında % 96 azalma olduğu tespit edilmiştir.Benzinin reid buhar basıncının artmasıyla da emisyon miktarı artmaktadır.Benzin buharının geri kazanılması ; ülke ekonomisi, hava kirliliği ve istasyon çalışanları açısından oldukça önemlidir. Tanker deposunun beslenmesi esnasında atmosfere kaçan benzin buharı emisyon miktarları sıçratmalı ve daldırmalı besleme halleri için hesaplanmıştır. Daldırmalı beslemenin uygulanması dolum tesislerinde emisyon miktarını % 60 azaltacaktır. vıu
