Çorlu ilçesinde emisyon envanteri ve hava kalitesi modellemesi

Abstract

Ülkemizde hava kirliliği, özellikle endüstriyel bakımdan gelişmiş bölgeler için önemli bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Kirleticilerin atmosfere verildikleri miktar kadar, verildikleri andaki atmosferik koşullar da yayılımları, etkileri ve atmosferde kalma sürelerini etkileyen önemli bir parametredir. Bu çalışmada, Tekirdağ iline bağlı Çorlu ilçesinde sabit kaynaklarda ısınma amaçlı yakıt kullanımından kaynaklanan SO2 kirliliğinin tespiti yapılmıştır. Çalışmada, ilçe sınırları dahilinde 43 km2'lik bir alanda, kükürtdioksit için hava kirliliği envanteri çıkarılmış ve aynı bölgede ATDL dispersiyon-modelleme yöntemi ile kükürtdioksit konsantrasyon dağılımları belirlenmiştir. Sözkonusu alan, yerleşim ve sanayi yapılan yoğunluklarına göre değişik büyüklüklerde 16 adet gride bölünmüştür. Her bir gride düşen konut, ticarethane ve sanayi tesisi sayıları ve buralarda kullanılan ısıtma sistemi tipleri belirlenmiş ve ısınma sezonu olarak kabul edilen Kasım- Nisan peryodu için, bu sabit kaynaklarda kullanılan toplam yakıt miktarı tespit edilmiştir. Tespit edilen bu değerler model girdisi olarak kullanılmış, meteorolojik veriler, grid boyutları ile birlikte değerlendirilerek her bir gridde oluşacak sezonluk SO2 miktarı belirlenmiştir. Bu envanter çalışmasına göre, yerleşim bölgelerinin %66'ında ısıtma sistemi olarak soba; %33'ünde kalorifer ve %1'lik kısmında elektrik, gaz vb. tür sobalar kullanılırken, endüstriyel tesislerin neredeyse tamamında kalorifer kullanılmaktadır. Yine bu çalışma sonuçlarına göre; yerleşim bölgelerinde 55386 konutta %90'lık oranla katı yakıt; 6385 konutta %10'luk oranla sıvı yakıt kullanıldığı belirlenmiştir. Yerleşim bölgelerinde yıllık linyit kömürü tüketimi 220792 ton; taş kömürü tüketimi 1852 ton ve kalorifer yakıtı tüketimi 31915 tondur. Yakıt kullanımından oluşan SO2 emisyon oranı (kütle/alan.zaman) birimi ile her bir grid için ayrı ayrı olarak ATDL dispersiyon modelleme yöntemi ile bulunmuştur. Bulunan bu değerlerle her bir grid için rüzgar yönü, rüzgar hızı, rüzgar esme frekansı gibi meteorolojik veriler ve grid boyutları girilerek (kütle/zaman birimi ile oluşan SO2 miktarı belirlenmiştir. Bu hesaplamaya göre, incelenen alanda, yerleşim ve endüstri bölgelerinde ısınmadan kaynaklanan SO2 miktarı, linyit kömürü için yaklaşık 9081 ton/yıl; taş kömürü için 226 ton/yıl, kalorifer yakıtı için 1165 ton/yıl ve fuel-oil 6 için 21960 ton/yıl olmak üzere toplam 32432 ton/yıl olarak belirlenmiştir. Her bir grid için SO2 imisyon miktarları ATDL basit dispersiyon modeli kullanılarak hesaplanmıştır. Bölgede iki gridde SO2 ölçümü yapılmış ve hesaplanan değerlerle ölçülen bu konsantrasyonlar karşılaştırıldığında yüksek korelasyon sağladığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Hava kirliliği, Emisyon envanteri, Kükürtdioksit, ATDL Dispersiyon Modelleme, Grid ıx