Özet:
Katı atık bertarafiaıda düzenli depolamanın yanında kompostlaştırma, değerli atıkların ve organik atıkların ekonomiye kazandırılması açısından gerçek bir çevre koruma yaklaşımı olarak değerlendirilmektedir. İstanbul'da günde yaklaşık 10 000 ton evsel katı atık üretilmektedir. Bu atıklar İstanbul'un Asya ve Avrupa yakalarında bulunan düzenli depolama sahalarında bertaraf edilmektedir. İstanbul'un Avrupa yakasında konumlandırılan kompostlaştırma tesisinin kapasitesi 1000 ton/gün' dür. Bu tesise gelen inorganik atıkların geri dönüşebilen kısımları ayrılmakta, organik atıklardan da kompost üretilmektedir. Mart 2001 'de deneme işletmesine alman bu tesisin kapasitesi günlük üretilen İstanbul evsel atık toplamının %10'u civarındadır. Bu çalışmada İstanbul Kompostlaştırma ve geri kazanma tesisinde deneme işletmesinde ve işletme esnasında, kompostlaştırma prosesi izlenmiş ve oluşan ürünün, kalite açısından sımflandınlması yapılmıştır. Tesiste kompostlaştırma prosesi boyunca sıcaklık, nem, TOK, OM, TKN, C/N oranı ve pH'ın zamana bağlı değişimleri izlenmiştir. 8. Hafta sonunda oluşan üründe yukarıdaki parametrelerin yanı sıra bitkiye uygunluk, fermantasyon derecesi, ağır metal seviyesi ve hijyen gibi parametrelerin analizleri de yapılmış, üretilen kompostun stabilitesi, olgunluğu ve kalitesi tespit edilmiştir. Yapılan deneyler neticesinde tesiste proses boyunca ve oluşan ürünlerde tespit edilen pH, nem ve C/N oranının istenilen kriterleri sağladığı görülmüştür. Dewar kabı ile fermantasyon derecesi belirlenmiş, elde edilen kompostun IV. Sınıf kompost (Olgunlaşmış, depo edilebilir kompost) olduğu tespit edilmiştir. Son üründe yapılan bitkiye uygunluk (fitotoksisitite) testi neticesinde, kompostda bulunan ağır metallerin, toksik bileşiklerin ve organik asitlerin bitkilere zarar vermeyecek seviyede olduğu kanaatına varılmıştır. Evsel katı atıklarda en yaygın patojen mikroorganizmalardan biri olan ve tifo hastalığının amili olan salmonella sp tayini yapılmış, elde edilen ürünlerde salmonella sp varlığına rastlamlmamışto. Tesiste son ürünlerde tespit edilen ağır metal parametrelerinin seviyeleri Alman Sınıf 2 referans değerlerinden yüksek, Avusturya Sınıf 2 referans değerlerinden düşük olduğu görülmüştür. Sonuç olarak Katı Atık Geri Kazanma ve Kompostlaştırma tesisi İstanbul'da organik maddelerin değerlendirilmesi ve ekonomik değeri olan malzemelerin geri kazanılması gerekliliği açısından büyük önem arz etmektedir.
