Özet:
ABD ve bazı AB ülkeleri gibi endüstrileşmiş ülkelerde, zararlı maddelerden çevreyi vetoplumu koruma üzerinde önemle durulmaktadır. Bu amaçla, bu tür maddeleri giderebilecekveya çevre için zarar verme özelliğini azaltacak birçok yönetim teknolojisi geliştirilmiştir. Buteknolojilerin kullanılması, atık türlerine, maliyete ve yürürlükte olan mevzuatın istediklerinegöre değişmektedir. Çimento esaslı bağlayıcıları kullanan katılaştırma-kararlılaştırmateknolojisi, onlarca yıldır radyoaktif ve zararlı atıkların yönetiminde uygulanmıştır. Yakınzamanda, AB'nin 1999'da katı atık depo yerleri için yürürlüğe soktuğu direktife göre; zararlıolduğu bilinen endüstriyel atıklara ilave olarak, içinde bazı zararlı bileşenleri içeren bazı atıktürlerinin uzaklaştırılmasına da uygulanmasını sağlayıcı sınırlar getirilmiştir. Ancakülkemizde 2005'te düzeltilerek yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğiiçinde bu teknoloji geçmeye başlamıştır. Ülkedeki mevcut altyapı, oluşan zararlı atıklarıuzaklaştırmaya yetmekten çok uzak olduğundan ve yönetimin hukuksal açıklarındankaynaklanarak, hâlihazırda, birçok muhtemel zararlı atık gözden kaçmakta ya depolanmaktaya da arazilere gelişigüzel bırakılmaktadır.Katılaştırma-kararlılaştırma ile ilgili laboratuvar tecrübeleri, bu yöntemin inorganiklereuygulanabileceğini ortaya koymuştur. Organiklerin, donmayı ve kimyasal kararlılığın eldeedilmesini zorlaştırarak girişim yapıcı olduğu genel olarak belirlenmiştir. Katılaştırma-kararlılaştırma teknolojisinde kararlılaştırmayı sağlayan maddeler olan çimento esaslımaddeler (Portland, uçucu kül ve kireç) ve sodyum silikat, içinde az organik bulunaninorganik maddeler kullanılmıştır. Ayrıca, teknolojideki başarıyı kısmen azaltması söz konusubazı ağır metallerin yöntemle uyumluluğunu artırmak için çeşitli additifler üzerinde dedenemeler yapılmış ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir.Bu çalışmada, geri kazanılması güç ve her zaman söz konusu olmayan zararlı atıkların,çimento ile katılaştırılması ile ağır metallerin sızmasının azaltılması, mevcut kaynakların,çevrenin ve toplum sağlığının korunması için başlangıç sağlanması ve bir araştırmaaltyapısının kurulması amaçlanmıştır.Bu çalışmanın temel hedefini oluşturan akümülatör fabrikası atıksu arıtma tesisi çamurlarının,üç farklı çimento türü ile K/K işlemine tabi tutulabilirliği araştırılmıştır. Bu maksatla,mukavemet ve sızma (TCLP) testleri yapılmıştır.52,5'luk çimento tipi ile yapılan denemelerde en yüksek mukavemet değerleri elde edilmiştir.Bununla birlikte tüm çimento tiplerinde karışımın içerisindeki atık oranı arttıkça mukavemetde genel bir düşüş sergilemektedir.Pb, Cd, Cr, Cu ve Ni metalleri için TCLP araştırması sonuçları; tüm metaller için %10 atıkoranından sonra eluata belirgin metal iyonu geçişinin başladığını göstermiştir.Anahtar kelimeler: Katılaştırma-kararlılaştırma, zararlı atık, zararlı atık bertarafı, çimento,arıtma çamuru, ağır metal, kurşun, mukavemet testi, sızma testi, TCLPx