Türkiye'de eğitilebilir zihinsel engelli çocukların özel eğitim müzik derslerinde kullanılabilecek bir bilgisayar destekli müzik ders modülü tasarımı (İstanbul örneği)

Abstract

Ülkemizde yaklaşık olarak sekiz buçuk milyon engelli yaşamını sürdürmektedir. Bu nüfus içerisinde temel olarak görme, işitme, fiziksel, zihinsel engelli gibi birçok engelli bireyin yanı sıra birden fazla engeli olan bireyler de bulunmaktadır. Zihinsel Engellilik; çeşitli zeka testlerinin uygulanması doğrultusunda eğitsel anlamda; eğitilebilir zihinsel engellilik, öğretilebilir zihinsel engellilik ve ileri derecede zihinsel engellilik olarak üç gruba ayrılır. Ülkemizde 1976 yılından beri eğitilebilir zihinsel engelli çocuklar için birçok müzik ders öğretim programı, 1990 ve 2010 yılları da dahil olmak üzere zaman zaman değişikliğe uğramıştır. Bu çocuklar için ilk yıllar haftada bir saat olarak belirtilen müzik dersleri Talim Terbiye Kurulu’nda son çıkan kararlar ile haftada iki ders saati olarak değiştirilmiş, müzik dersleri zorunlu dersler kapsamına alınmıştır. Müzik derslerinde kullanılan materyal yetersizliğinin, dersin işleyişini olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir. Bu çocukların müzik derslerinde bilgisayar destekli dijital öğretim materyalinin kullanılması, müzik derslerinin daha verimli geçebileceği düşüncesi ile yola çıkarak, özel eğitim müzik derslerinde dijital öğretim materyali aracılığı ile bire bir müzik eğitimine katkı sağlayabilmek araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Diğer bir deyişle, bu araştırma, Türkiye’deki eğitilebilir zihinsel engelli çocukların özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerindeki müzik derslerini daha verimli hale getirebilecek bir bilgisayar destekli dijital öğretim materyali oluşturma araştırmasıdır. Eğitilebilir zihinsel engelli çocukların özel eğitim müzik derslerinde kullanılabilecek bilgisayar destekli dijital öğretim materyali; ses ve görsel algı üzerinden insan ve hayvan seslerini, hız kavramını, müzik aletlerinin seslerini, çevresel sesleri, taşıtların, hava olaylarının, araç-gereçlerin seslerini tanıyabilme gibi sesler aracılığı ile ilgili görselleri eşleştirebilme becerilerini ölçmeye yarayan dört farklı modülden oluşmuştur. Her bir modül kendi içerisinde onar sorudan oluşan testler içermektedir. Dijital öğretim materyali içerisinde ayrıca raporlama programı ve özel eğitim öğretmenleri ve materyalin kullanıcıları için bir kullanım kılavuzu da oluşturulmuştur. Bu araştırma kapsamında yazılım halinde oluşturulan bilgisayar destekli dijital öğretim materyali, İstanbul’da özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim gören, doğum yaşı 7-11 olan altı eğitilebilir zihinsel engelli çocuğun müzik derslerinde ayrı ayrı uygulanmış ve ilgili yazılımın analizi ve öğrencilerin özel eğitim öğretmenlerine uygulanan gözlem anketlerinin yorumlanması ile sonuçlandırılmıştır. Bu araştırma sonucunda elde edilen veriler ve analizler, dijital öğretim materyalinin bu çocukların müzik derslerinde kullanılması için Türkiye kapsamında da uygulanabilirliği açısından önemli bir fırsat niteliğindedir. Üç ay süren uygulama sonucunda, yaş ve cinsiyet değişkenine göre materyal içerisinde yer alan Müzik Aletleri modülündeki testte diğer modüllerdeki konulara oranla daha başarılı oldukları belirlenmiştir. Hız modülündeki testte ise en az başarı oranını sağladıkları belirlenmiştir. Çevresel Sesler ve Ses modüllerindeki testlerde ise sabit başarı oranını yakaladıkları görülmüştür.