Özet:
Araştırmada ortaokul öğrencilerine yönelik iklim okuryazarlığı becerisinin
ölçülebilmesine ilişkin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Bu amaçla çalışmada, nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem
grubunu, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında İstanbul ilinde öğrenim görmekte olan
yedinci ve sekizinci sınıf düzeyinde 558 öğrenci oluşturmaktadır. Bu bağlamda
geliştirilmek istenen ölçek kapsamında, detaylı olarak gerçekleştirilen alan yazın
taraması sonucunda hazırlanan 81 ifadeden oluşan bir iklim okuryazarlığı taslak formu,
veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Hazırlanan ölçeğin taslak formu alanında uzman
öğretim üyeleri tarafından incelenerek, uzman görüşü alınmıştır. Daha sonra fen
bilimleri öğretmenleri ve sosyal bilgiler öğretmenleri aracılığıyla uygunluğu incelenmiş,
dil uzmanı aracılığıyla da dil anlatımı açısından kontrolü sağlanmıştır. Uzman görüşleri
doğrultusunda ölçeğin taslak formundaki soru maddeleri 81 maddeden 73 maddeye
düşürülmüştür. Ölçek maddeleri ortaokul düzeyinde belirlenen 20 öğrenciye okutulmuş
ve pilot uygulaması gerçekleştirilmiştir. Son hali verilen iklim okuryazarlığı taslak ölçek
formu belirlenen ortaokul öğrencilerine uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS ve LISREL
istatistik programlarıyla analiz edilmiştir. Analiz edilme sürecinde, ölçeğin yapı
geçerliliğinin sağlanması bakımından açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör
analizi; güvenirliği bakımından ise iç tutarlılık katsayısı hesaplaması ve madde analizleri
yapılmıştır. Madde analiziyle ilgili olarak madde-toplam puan korelâsyonlarına dayalı
analizleri ve alt-üst grup ortalamaları farkına dayalı madde analizlerine ait t-değerleri
hesaplanmıştır. Gerçekleştirilen faktör analizleri sonucunda, geliştirilen ölçeğin 3
faktörlü toplamda 24 maddeden oluşan bir yapı olduğu görülmüştür. Elde edilen üç
faktörlü yapının doğrulanması açısından, ölçeğin doğrulayıcı faktör analizi
gerçekleştirilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, ölçeğin 3 faktörlü yapısı
doğrulanmış ve uyum indeksleri incelenmiştir. Analizler sonucunda, ölçeğin
güvenirliğinin tümüne ilişkin olarak hesaplanan Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı
0.895 olarak bulunmuştur. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular doğrultusunda,
ortaokul öğrencilerinin iklim okuryazarlığı beceri düzeylerinin belirlenmesi hedeflenen
ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu ortaya konulmuştur. Bu
bağlamda, geliştirilen iklim okuryazarlığı ölçeğinin ortaokul öğrencilere uygulanabilecek
bir ölçme aracı olduğu belirlenmiş, uygulamaya yönelik önerilerde bulunulmuştur.
