Sosyal bilgiler kavramlarının öğretiminde zekâ ve akıl oyunları

Abstract

Teknoloji ve bilimin hızla değişim ve ilerleme içerisinde olduğu günümüzde çocukların da bu değişimin bir öznesi olabilmeleri için ayak uydurmaları beklenmektedir. Bunun için bireyin zekasını ve aklını işe koşturabilmesi gerekmektedir. Önemli bir husus olarak zekayı akıldan, aklı zekadan ayrı tutup yarıştıramayız. Bunun yanında oyunu ise hem akıldan hem de zekadan ayrı tutmak mümkün değildir. İşte günümüzde her alandaki değişim ve gelişmelerle birlikte aynı gelişmeyi gösteren bir ürün olarak zeka ve akıl oyunları hem oyunun hem zeka ve aklın aynı çatı altında buluştuğu nesneler olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğrencilerin yaratıcılığını, problem çözme becerisini, iletişim gücünü, analiz ve sentez yapabilme, bilişsel, duyuşsal, psikomotor becerilerini, aktif katılımını, anlama ve kavrama becerisini geliştirebilecek öğretim materyallerinden biri zeka ve akıl oyunlarıdır. Zeka ve akıl oyunlarının 2013-2014 programı ile ortaokullarda seçmeli ders olarak yerini almasıyla önemi daha da artmıştır. Bu önemden ve sosyal bilgiler alanında bu konu üzerine tez çalışmasının olmaması araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu araştırmada sosyal bilgiler dersinde zeka ve akıl oyunlarının kavram öğretimine olan etkisi incelenmiştir. Araştırma 2018-2019 öğretim yılında öğrenim gören 6. sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacı; zeka ve akıl oyunlarının 6. sınıf öğrencilerinin kavram öğretiminde akademik başarısına olan etkisi ve sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarına olan etkisini tespit etmektir. Araştırmanın örneklemi seçkisiz yöntemle belirlenmiş 30 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışma ön test-son test deney-kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler istatistik programı yardımı ile analiz edilmiştir. Çalışma öncesi deney ve kontrol gruplarına “Etkin Vatandaşlık Öğrenme Alanı Başarı Testi” uygulanmış, deney ve kontrol grubu ön test puanlarının ilişkisiz örneklemler t testi analizi sonuçları deney grubu lehine anlamlı bulunmuştur (t=.014, p<.05). Yine her iki gruba “Sosyal Bilgiler Dersine Yönelik Tutum Ölçeği” uygulanmış, Tutum ölçeğinden elde edilen puanlar arasında anlamlı farklılık olmadığı gözlenmiştir (t=.535, p<.05). Deney grubunda Etkin Vatandaşlık Öğrenme Alanı’nda kazandırılması hedeflenen kavramların öğretimi zeka ve akıl oyunları ile gerçekleştirilirken kontrol grubunda mevcut öğretim programına uygun olarak ders işlenmiştir. Her iki gruba da “Etkin Vatandaşlık Öğrenme Alanı Başarı Testi” ve tutum ölçeği son test olarak uygulanmıştır. Böylelikle her iki öğretim etkinliklerinin akademik başarıya ve tutuma olan etkisi incelenmiştir. İlişkili örneklemler t testi analizi sonucunda kontrol grubunda (t=-8.810, p<.05) ve deney grubunda (t=-10.481, p<.05) son test lehine anlamlı bir sonuç olduğu tespit edilmiştir. Yani her iki uygulamanın da öğrenci başarısını artırdığı görülmüştür. Aradaki başarı farkını tespit etmek amacıyla -ön test puanları arasında anlamlı farklılık olduğu için- Kovaryans analizi (Ancova) yapılarak ön test puanları sabit tutulduğunda son test puanları arasında farklılık olup olmadığı analiz edilmiş, son test puanları arasında deney grubu lehine anlamlı farklılık olduğu ortaya çıkmıştır (F=40.802, p<.05). Yani zeka oyunları ile yapılan kavram öğretiminin mevcut programdan daha başarılı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kontrol ve deney grubunun ön-son uygulama tutum puanlarının ilişkili örneklemler t testi analizi sonucunda hem kontrol grubu (t=-2.955, p<.05) hem de deney grubunda (t=-4.109, p<.05) son test lehine anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Deney ve kontrol grubu son uygulama tutum puanlarının ilişkisiz örneklemler t testi analizi sonuçları incelendiğinde deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu tespit edilmiştir (t=-2.411, p<.05). Araştırmada hem akademik başarı (t=-7.028, p<.05) hem de derse yönelik tutum açısından (t=-2.411, p<.05) deney grubu lehine bir sonuç elde edilmiştir. Sonuç olarak Etkin Vatandaşlık Öğrenme Alanı’nda kazandırılması hedeflenen kavramların zeka ve akıl oyunları ile gerçekleştirilmesinin mevcut öğretim programından daha başarılı ve sosyal bilgiler dersine yönelik olumlu tutum geliştirmede daha etkili olduğu söylenebilir.