Özet:
Bu çalışmanın amacı, uluslararası ve ulusal düzeydeki çeşitli kuruluşların
dokümanlarındaki öğretmen eğitimine yönelik ekonomik ve politik olguları incelemek
ve Türkiye’deki öğretmen eğitimi programlarına yansımalarını ortaya çıkarmaktır.
Bu amaca yönelik olarak nitel doküman analizi şeklinde tasarlanmış olan çalışmada
uluslararası düzeyde Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve OECD; ulusal düzeyde ise
bazı Sivil Toplum Kuruluşları, kamu kurumları ve siyasi partilerin eğitim ile ilgili olan
ve öğretmen eğitimine ilişkin içeriğe sahip olan dokümanları analiz edilmiştir. Ayrıca
2018, 2007 ve 1998 Eğitim Fakültesi programları ekonomik ve politik olgular
bakımından analize tabi tutulmuştur. Doküman analizi boyunca mikro analiz, açık
kodlama, eksensel kodlama ve seçici kodlama adımları çalışmanın verilerine ve
amaçlarına uygun olacak şekilde takip edilmiştir. Bu süreçte MAXQDA2018
yazılımından yararlanılmıştır.
Dokümanların ve programların analizinde öne çıkan ekonomik olgular girişimcilik,
hayat boyu öğrenme, bilgi ve iletişim teknolojileri, ekonomik verimlilik, finansal
okuryazarlık ve STEM olmuştur. Politik olgular ise, öğretmen adaylarını çeşitlik
içeren gruplara öğretime hazırlama, toplumsal cinsiyet, değerler eğitimi, demokrasi ve
insan hakları gibi sosyal konular; bazı ideolojik konular; hizmet öncesi öğretmen
eğitiminin kalitesine ilişkin hesap verilebilirlik, akreditasyon ve standartlaşma
olguları; ve yapısına ilişkin esneklik, otonomi ve katılım olguları şeklindedir. Bu
olguların dokümanlarda ve programlarda yer alıp almama durumu ve nasıl
vurgulandıkları değişkenlik göstermektedir. Genel olarak, programlardaki ekonomik
olguların uluslararası dokümanlar ile politik olguların ise ulusal dokümanlar ile
uyumlu olduğu söylenebilir. Ayrıca ekonomik ve politik olgular, 2018 programlarında
çoğunlukla meslek bilgisi ve genel kültür seçmeli derslerinin içeriklerinde yer
almaktadır. Çalışmada söz konusu dersler ve içeriklerine ilişkin önerilerde
bulunulmuştur. Dokümanların ve programların, ekonomik ve politik olguların ele
alınışı bakımından uzlaşmacı yaklaşım ile uyumlu olduğu söylenebilir. Ancak
öğretmen eğitimi programlarının geliştirilmesi ve uygulanması sürecinde, literatürde
de önemli yer tutan eleştirel bakış açılarının da dikkate alınması gerektiği
düşünülmektedir.
