Özet:
Teknolojik gelişmeler ile birlikte, emniyet tedbirlerine duyulan ihtiyaç insan hayatının
önemli bir parçası haline gelmiştir. Emniyet-kritiklik günlük yaşantıda sıklıkla
karşılaşılan bir kavramdır. Bu çalışmada, emniyet-kritiklik hususunda sektördeki
birçok standardın taban olarak kullandıgı IEC61508 standardı ile bu standardın
önerdigi yöntemler ve araçlar incelenmiştir.
Bölüm 1’de literatür taraması yapılarak tezin amacından ve literatürde görülen
açık noktalardan bahsedilmiştir. Emniyet-kritik sistemler tanıtılarak IEC61508
standardının önemini vurgulayan literatür bilgileri değerlendirilmiştir.
Bölüm 2’de IEC61508 stardardının genel yapısı anlatılmış ve bu standarda ihtiyaç
duyulma sebebi hakkında bilgi verilmiştir. Güvenlik ve emniyet kavramları üzerinde
durulmuştur. Emniyet taktikleri incelenmiş ve standart ile ilişkilerinden söz
edilmiştir. IEC61508 standardının 3. bölümü olan yazılım bölümü incelenmiştir.
Emniyet-kritik bir uygulama içerisinde, IEC61508-3 bölümünde önerilen yöntemler
ile, C/C++ kullanılarak oluşturulan kodlar, V-model metoduna göre PC-lint programı
aracılıgıyla analiz edilmiştir. IEC61508-3 standart parçasının önerilerinden olan
senkron ve asenkron programlamalar hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca standardın
uygulanmasını önerdiği yöntemler benimsenerek yazılmış bir programlama dili olan
SCADE Suit incelenmiştir.
Bölüm 3’de, IEC61508-3 standardında önerilen yöntemlerden biri olan NVP tekniği
açıklanmış ve çeşitleri hakkında bilgi verilmiştir. n sayıda farklı versiyondan gelen
verileri analiz eden ve bu konuda karar veren, ayrıca NVP’nin başarısını belirleyen
NVP seçicileri hakkında bilgi verilmiştir. SCADE programlama dili içerisinde örnek bir
NVP uygulaması tasarlanmış ve davranışları incelenmiştir.
Bölüm 4’de, uygulama sahasında karşılaşılan sorunlardan biri olan, n versiyon sayısını
oluştururken hangi n tanesinin seçilmesi gerektigi sorununa çözüm aranmıştır. MCDM ˘
yöntemlerinden biri olan TOPSIS yöntemi ile örnek bir veri seti üzerinde uygulama
yapılmıştır.
Bölüm 5’de gerçek-zamanlı bir test ortamı oluşturulmuştur. Bu test ortamı, tilt-rotor
ile dengede durması kontrol edilen bir yapıdadır. Matlab ortamında simule
edilen kontrolcü, bu test ortamında gerçeklenmiştir. Ana motivasyon kaynağımız
olan NVP-MV ile çoğunluk kararının sistemi kararsızlığa götürmesinin önüne nasıl
geçilebilir sorusuna cevap aranmıştır. Geliştirilen algoritma ile bunun önüne
geçilmiştir. Test senaryosunun sonuçları yorumlanmıştır.
Son olarak, Sonuç ve Öneriler bölümünde, çalışma boyunca elde edilen sonuçlar
sunulmuştur. IEC61508 ve IEC61508-3 standartları açıklanmıştır. SCADE
programlama ortamında NVP yöntemi ile tasarlanan emniyet-kritik uygulama
sonuçları verilmiştir. TOPSIS algoritması kullanılarak hangi n versiyonunun seçilecegi,
tartışılmıştır. Son olarak ise gerçek-zamanlı bir uygulama üzerinde NVP-MV seçicisine
göre daha yetenekli bir tasarım açıklanmıştır.
